ผลงานทางวิชาการ

 

          การที่ธุรกิจจะสามารถดำเนินงานและอยู่รอดได้ในยุคปัจจุบันนั้น จําเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการบริหารเงินทุนหมุนเวียนที่มีประสิทธิภาพ เนื่องจากเงินทุนหมุนเวียนของกิจการเปรียบเสมือน “น้ำมันหล่อลื่นของเครื่องจักร” ที่จะช่วยให้ธุรกิจดําเนินไปได้อย่างต่อเนื่อง ไม่ติดขัด มีเงินทุนหมุนเวียนเพียงพอสําหรับการใช้จ่ายในแต่ละวัน และสามารถชําระหนี้ได้เมื่อถึงกําหนด ผู้บริหารการเงินต้องให้ความสนใจและควบคุมและติดตามการบริหารเงินทุนหมุนเวียนอย่างต่อเนื่อง เนี่องจากการจัดการหรือการบริหารเงินทุนหมุนเวียนจะมีผลต่อสภาพคล่อง ความเสี่ยงและความสามารถในการทำกำไรของธุรกิจ  (ปรียานุช  กิจรุ่งโรจน์เจริญ , 2563 : ออนไลน์)
          เงินทุนหมุนเวียน (Working capital) หมายถึง เงินทุนที่ธุรกิจจัดสรรไปลงทุนในสินทรัพย์หมุนเวียนทั้งหมดหักด้วยหนี้สินหมุนเวียนทั้งหมด หรือเรียกว่าเงินทุนหมุนเวียนสุทธิ (Net working capital) ขออธิบายรายละเอียดเพิ่มเติมเพื่อทำความเข้าใจกับ สินทรัพย์หมุนเวียน และหนี้สินหมุนเวียนดังนี้
          สินทรัพย์หมุนเวียน (Current assets) หมายถึง สินทรัพย์ที่ธุรกิจสามารถเปลี่ยนให้เป็นเงินสดได้ภายในรอบระยะเวลาการดำเนินงานปกติหรือภายในระยะเวลา 1 ปี ได้แก่ เงินสด เงินฝากธนาคาร หลักทรัพย์ในความต้องการของตลาด ลูกหนี้การค้า สินค้าคงเหลือ ตั๋วเงินรับ หรือที่นักบัญชีเรียกว่าสินทรัพย์สภาพคล่อง
          หนี้สินหมุนเวียน (Current liability) หมายถึง หนี้สินที่มีระยะเวลาการชําระคืนภายใน 1 ปี ได้แก่ เงินเบิกเกินบัญชีธนาคาร เงินกู้ยืมระยะสั้น เจ้าหนี้การค้า ตั๋วเงินจ่าย ค่าใช้จ่ายค้างจ่ายและรายได้รับล่วงหน้า
          เนื้อหาภายในบทความฉบับนี้เป็นการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการบริหารจัดการเงินทุนหมุนเวียน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในการศึกษาในรายวิชา ACT512 นโยบายทางการเงินและการบริหารทางการเงิน ซึ่งผู้จัดทำขอขอบพระคุณ ดร.เบญจพร โมกขะเวส อาจารย์ประจำวิชาที่เป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ความเข้าใจนโยบายการเงินและการบริหารการเงิน บทความฉบับนี้ผู้จัดทำได้ยกตัวอย่างกรณีศึกษาการบริหารเงินทุนหมุนเวียนเพื่อประกอบบทความ ซึ่งผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าผู้อ่านจะได้รับความรู้จากบทความฉบับนี้และอาจนำความรู้จากบทความฉบับนี้ที่ได้ใช้เป็นแนวทางในการบริหารเงินทุนหมุนเวียนสำหรับองค์กรของท่านให้มีสภาพคล่องในการดำเนินงานของกิจการอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน ตามนโยบายทางการเงินและการบริหารทางการเงินต่อไป
 
วัตถุประสงค์

หลักการบริการเงินทุนหมุนเวียน
          หลักในการบริหารเงินทุนหมุนเวียนนั้น ผู้บริหารจำเป็นต้องบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม ทั้งด้านส่วนประกอบและปริมาณที่เหมาะสม โดยพิจารณาระดับของความเสี่ยง (risk) และผลตอบแทนหรือกำไร (Profit) ในระดับที่เหมาะสม กล่าวคือการจัดสรรเงินเพื่อลงทุนในสินทรัพย์ใดก็ตาม  โดยหลักทางการเงิน พบว่า หากลงทุนในสินทรัพย์ถาวรมากกว่าสินทรัพย์หมุนเวียน จะมีผลทำให้สภาพคล่องต่ำ ความเสี่ยงสูง กำไรสูง แต่หากลงทุนในสินทรัพย์หมุนเวียนมากกว่าสินทรัพย์ถาวร จะมีผลทำให้สภาพคล่องสูง ความเสี่ยงต่ำ กำไรต่ำ การบริหารเงินทุนหมุนเวียน เป็นการบริหารให้มีประสิทธิภาพในประเภทและขนาดที่เหมาะสม ไม่มากเกินไปหรือน้อยเกินไป เพราะหากมีมากเกินไปก็จะทำให้กิจการสูญเสียกำไรจากการลงทุน เช่น การถือเงินสดมากเกินความจำเป็นจะทำให้ธุรกิจเสียโอกาสในการลงทุนที่ให้กำไรสูงกว่า หรือการมีลูกหนี้ที่เก็บไม่ได้จำนวนมาก ก็จะทำให้เกิดเงินทุนจมในตัวลูกหนี้และความเสี่ยงต่อการเกิดหนี้สูญมากขึ้น เกิดค่าใช้จ่ายในการเก็บหนี้มากขึ้น และหากกิจการมีสินค้าคงเหลือมาก ก็จะทำให้เกิดเงินทุนจมในสินค้า สินค้าอาจเสื่อมสภาพหรือล้าสมัยจนไม่สามารถขายได้ และเกิดค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาสินค้ามากขึ้นในขณะเดียวกัน หากธุรกิจมีสินทรัพย์หมุนเวียนน้อยเกินไป ก็จะทำให้ธุรกิจมีปัญหาด้านการดำเนินงาน เช่น การถือเงินสดน้อยเกินไป ก็จะมีผลทำให้การดำเนินงานติดขัดไม่ราบรื่น เพราะมีเงินสดไม่เพียงพอในการจ่ายชำระหนี้ ไม่เพียงพอต่อการจ่ายค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานหรือหากกิจการเก็บหนี้ให้เร็วขึ้นด้วยการเร่งรัดชำระหนี้ อาจมีผลทำให้ทำให้ยอดขายลดลง เพราะลูกค้าเปลี่ยนการตัดสินใจไปซื้อสินค้าจากรายอื่นที่ให้เครดิตนานกว่า และหากมีสินค้าคงเหลือน้อยเกินไปอาจทำให้สินค้าขาดมือจนทำให้ส่วนแบ่งตลาดลดลง
          ดังนั้นการบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้มีประสิทธิภาพนั้น จะต้องอาศัยดุลยพินิจในการบริหารเงินทุนหมุนเวียนว่าจะอยู่ในระดับใดที่เหมาะสม จึงจะทำให้ธุรกิจมีกำไรและสภาพคล่อง ภายใต้ความเสี่ยงที่ยอมรับได้ และโดยทั่วไปพบว่า ปัญหาในเรื่องของการขาดเงินทุนหมุนเวียน หรือสภาพคล่องของธุรกิจ เกิดขึ้นจากสาเหตุหลายประการ เช่น การไม่สามารถเก็บหนี้จากลูกหนี้ได้ตามกำหนดเวลา สินค้าจำหน่ายไม่ได้ ทำให้เงินจมในสินค้า ผลกระทบตามมาก็คือกิจการขาดเงินทุนหมุนเวียนที่จะชำระหนี้สินและใช้ในการดำเนินงาน ซึ่งธุรกิจอาจแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ด้วยการหาแหล่งเงินจากแหล่งเงินทุนระยะสั้นเพิ่มขึ้น เพื่อนำมาจ่ายชำระหนี้ให้ทันกำหนด เช่น การหาแหล่งเงินทุนระยะสั้น เช่น การกู้ยืมเงินจากธนาคาร วิธีการดังกล่าวสามารถจ่ายชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดก็จริง แต่จะไม่สามารถทำให้สภาพคล่องของกิจการดีขึ้นแต่อย่างใด แต่ในทางกลับกันจะทำให้กิจการมีปัญหาสภาพคล่องมากขึ้นกว่าเดิม ทั้งนี้เพราะการหาเงินทุนจากแหล่งเงินทุนระยะสั้นเพิ่มขึ้น เพื่อนำมาชำระหนี้นั้น จะมีผลทำให้อัตราส่วนเงินทุนหมุนเวียน (Current Ratio) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ลดลง (ปรียานุช กิจรุ่งโรจน์เจริญ, 2563 : ออนไลน์)
          จะเห็นได้ว่า การบริหารเงินทุนหมุนเวียน ก็คือการบริหารสินทรัพย์หมุนเวียนและหนี้สินหมุนเวียน ให้เกิดความสมดุลกันระหว่าง สภาพคล่อง ความสามารถในการทำกำไร และความเสี่ยงซึ่งจากการบริหารดังกล่าว สามารถจำแนกการบริหารเงินทุนหมุนเวียนได้ 3 ลักษณะ ดังนี้

          1. เงินทุนหมุนเวียนเป็นศูนย์ (zero position) เป็นการบริหารเงินทุนหมุนเวียนที่สินทรัพย์หมุนเวียนเท่ากับหนี้สินหมุนเวียน ผลคือจะทำให้กิจการมีสภาพคล่อง กำไรและความเสี่ยงในระดับปานกลาง
          2. เงินทุนหมุนเวียนเป็นบวก (positive position) เป็นการบริหารเงินทุนหมุนเวียนที่มีสินทรัพย์หมุนเวียนมากกว่าหนี้สินหมุนเวียน มีผลทำให้กิจการมีสภาพคล่องสูง ความเสี่ยงต่ำ และความสามารถในการทำกำไรลดลง
          3. เงินทุนหมุนเวียนเป็นลบ (negative position) เป็นการบริหารเงินทุนหมุนเวียนที่มีสินทรัพย์หมุนเวียนน้อยกว่าหนี้สินหมุนเวียน มีผลทำให้กิจการมีสภาพคล่องต่ำ ความเสี่ยงสูงขึ้น แต่กำไรสูงกว่า
 
เทคนิคการบริหารเงินทุนหมุนเวียน
          ผู้ประกอบการจำเป็นต้องบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม โดยใช้หลักเกณฑ์ด้านสภาพคล่อง ระดับของความเสี่ยงและกำไรในระดับที่ยอมรับได้เป็นส่วนในการพิจารณา โดยทั่วไปธุรกิจที่ลงทุนในสินทรัพย์หมุนเวียนมากกว่าสินทรัพย์ถาวรมีสภาพคล่องสูง ความเสี่ยงต่ำ กำไรต่ำ ในทางตรงข้าม ลงทุนสินทรัพย์ถาวรมากกว่าสินทรัพย์หมุนเวียนส่งผลสภาพคล่องต่ำ ความเสี่ยงสูง กำไรสูง ดังนั้น การบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้มีประสิทธิภาพต้องอาศัยดุลยพินิจอย่างสูงเพื่อลดการสูญเสียกำไรจากการลงทุน เพิ่มความคล่องตัวด้านการดำเนินงาน และอยู่ในระดับความเสี่ยงที่ยอมรับได้ (สถาบันพัฒนาและส่งเสริมผู้ประกอบการ SME, 2562 : ออนไลน์)
1. จัดการเงินสดให้เป็นระบบ โดยแบ่งออกเป็น
          1.1 เงินสดย่อย สำหรับค่าใช้จ่ายรายวันจำนวนไม่มาก เช่น ค่าแสตมป์ ค่ายานพาหนะ ค่าเครื่องใช้สำนักงาน เป็นต้น ทำให้สะดวกในการใช้จ่าย ควบคุมรายจ่ายที่เกิดขึ้นประจำได้อย่างมีประสิทธิภาพ
          1.2 เงินสดในมือ ได้จากการขายประจำวันและเงินทอน เป็นส่วนที่ไม่มีผลตอบแทน ควรมีเท่าที่จำเป็น ลดความเสี่ยงจากการสูญเสีย เช่น การขโมย ดังนั้นควรนำไปฝากธนาคารทุกวัน
          1.3 เงินฝากกระแสรายวัน อำนวยความสะดวกในการบริหารเงินได้อย่างคล่องตัวและปลอดภัยโดยใช้เช็คสั่งจ่ายของธนาคารแทนการใช้เงินสด
          1.4 เงินฝากออมทรัพย์ ใช้สำหรับรับโอนเงินจากเงินฝากกระแสรายวันเพื่อรับดอกเบี้ย เป็นเงินสำหรับใช้จ่ายภาษีต่างๆ หรือ ใช้ในกรณีฉุกเฉิน
2. นำหลักทรัพย์ลงทุนชั่วคราวเพื่อสร้างรายได้
ผู้ประกอบการสามารถนำเงินสดที่ยังไม่จำเป็นต้องใช้จ่ายหรือชำระหนี้ทันทีไปลงทุนในหลักทรัพย์ระยะสั้นหรือตราสารในตลาดเงินซึ่งให้ผลตอบแทนสูงกว่าเก็บไว้ในบัญชีกระแสรายวันซึ่งไม่มีดอกเบี้ย และบัญชีออมทรัพย์ซึ่งดอกเบี้ยต่ำมาก
3. กำหนดนโยบายบริหารลูกหนี้
ในกรณีขายเชื่อ ผู้ประกอบการจำเป็นต้องมีวิธีการบริหารลูกหนี้ โดยกำหนดเป็นนโยบายขายเชื่อ มีรายละเอียดสำคัญ 3 ประการ คือ ประเภทลูกค้าและวงเงินขายเชื่อ ระยะเวลาและเงื่อนไขขายเชื่อ และวิธีการควบคุมขายเชื่อและมาตรการแก้ปัญหา
4. จัดการสินค้าคงเหลือเหมาะสม
เป้าหมายหลักของการจัดการสินค้าคงคลัง ทำให้ค่าใช้จ่ายรวมในการจัดการสินค้าคงเหลือมีค่าน้อยที่สุดในขณะลูกค้าได้รับความพอใจ ดังนั้นผู้ประกอบการต้องบริหารสินค้าคงคลังให้ปริมาณพอเหมาะ ไม่มากหรือน้อยเกินไป เงินลงทุนจะได้ไม่จมอยู่กับสินค้า ค่าใช้จ่ายในการบริหารสินค้าเหลือน้อยและมีสินค้าพร้อมขายแก่ลูกค้าทันท่วงที
 
ข้อห้ามและข้อควรคำนึงถึงเกี่ยวการบริหารเงินทุนหมุนเวียน
          เส้นเลือดแดงที่ล่อเลี้ยงธุรกิจอย่าง เงินทุนหมุนเวียนธุรกิจ มีความสำคัญอย่างมาก ผู้ประกอบการจะละเลยไม่ได้ ต้องบริหารเงินทุนหมุนเวียนให้มีประสิทธิภาพ คล่องตัว มีกำไรภายใต้ความเสี่ยงเหมาะสมโดยอาศัยเทคนิคต่าง ๆ มากำหนดนโยบายอย่างสมดุลและหลีกเลี่ยงข้อห้ามที่เป็นอันตรายต่อการบริหารเงินทุนหมุนเวียน ทั้งนี้ต้องเข้าใจการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี ภาวการณ์แข่งขันทางการตลาดและสภาวะแวดล้อมอีกด้วย
7 ข้อห้ามการบริหารเงินทุนหมุนเวียนธุรกิจ
          1. ถือเงินสดมากเกินความจำเป็น ธุรกิจเสียโอกาสในการลงทุนที่ให้กำไรสูงกว่า
          2. ขายเชื่อมากเกินไป เกิดลูกหนี้ที่เก็บไม่ได้จำนวนมากเงินทุนจมในตัวลูกหนี้ เสี่ยงเกิดหนี้สูญ มีค่าใช้จ่ายเก็บหนี้มากขึ้น
          3. สต๊อกสินค้าคงเหลือเกินความจำเป็นเงินทุนจมในสินค้า ระยะยาวสินค้าเสื่อมสภาพหรือล้าสมัยจนไม่สามารถขายได้ และเกิดค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาสินค้ามากขึ้น
          4. ถือเงินสดน้อยเกินไป ส่งผลธุรกิจดำเนินงานติดขัด ไม่ราบรื่น เพราะมีเงินสดไม่เพียงพอในการจ่ายชำระหนี้จ่ายค่าใช้จ่ายต่าง ๆ
          5. เร่งรัดชำระหนี้เร็วเกินไป อาจมีผลทำให้ยอดขายลดลง เพราะลูกค้าเปลี่ยนการตัดสินใจไปซื้อสินค้าจากรายอื่นที่ให้เครดิตนานกว่า
          6. สินค้าคงเหลือน้อยเกินไป ทำให้สินค้าขาดมือส่งผลต่อความน่าเชื่อถือและส่วนแบ่งตลาดลดลง
          7. ยืมเงินจากแหล่งเงินทุนระยะสั้นมากเกินไป เพื่อนำมาจ่ายชำระหนี้ให้ทันกำหนด เช่น การกู้ยืมเงินจากธนาคาร สามารถจ่ายชำระหนี้ได้ทันตามกำหนด แต่ไม่สามารถทำให้สภาพคล่องของกิจการดีขึ้น กลับกันทำให้ธุรกิจมีปัญหาสภาพคล่องมากขึ้นกว่าเดิมเพราะอัตราส่วนเงินทุนหมุนเวียน (Current Ratio) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ลดลง (สถาบันพัฒนาและส่งเสริมผู้ประกอบการ SME, 2562: ออนไลน์)
 
ปัจจัยเกี่ยวกับความต้องการเงินทุนหมุนเวียน
          ปัจจัยที่จะกำหนดว่า ธุรกิจต้องมีเงินทุนหมุนเวียนถาวรหรือชั่วคราวและเป็นจำนวนเท่าใด คือ

ในการขายสินค้าจำนวนหนึ่งธุรกิจต้องมีเงินทุนหมุนเวียนไว้จํานวนหนึ่งยิ่งยอดขายสูงขึ้นเพียงใดเงินทุนหมุนเวียนก็ต้องเพิ่มขึ้นเพราะการลงทุนในสินทรัพย์หมุนเวียนมักเป็นสัดส่วนกับยอดขายส่วนเงินทุนหมุนเวียนที่เพิ่มขึ้นจะถาวรหรือชั่วคราวขึ้นอยู่ว่ายอดขายจะเพิ่มขึ้นตลอดไปหรือเพียงชั่วคราวซึ่งถ้ายอดขายเพิ่มขึ้นตลอดไปเงินทุนหมุนเวียนที่เพิ่มขึ้นก็เป็นลักษณะถาวร แต่ถ้ายอดขายเป็นเพียงการเพิ่มขึ้นตามช่วงบางฤดูกาลเงินทุนหมุนเวียนที่เพิ่มขึ้นก็จะเป็นลักษณะชั่วคราว

ความต้องการในสินค้าหรือบริการอาจเปลี่ยนแปลงขึ้นลงตามฤดูกาลหรือตามสภาวะเศรษฐกิจเมื่อสภาวะของเศรษฐกิจตกต่ำยอดขายของธุรกิจก็จะลดลงเนื่องจากลูกค้าระมัดระวังในการซื้อสินค้าหรือบริการเมื่อยอดขายลดลงความต้องการในเงินทุนหมุนเวียนชั่วคราวย่อมลดลงด้วย แต่ถ้าเศรษฐกิจเจริญรุ่งเรืองก็จะเป็นไปในทิศทางตรงกันข้าม

การเปลี่ยนแปลงในเทคโนโลยีด้านการผลิตจะมีผลต่อจำนวนเงินทุนหมุนเวียนที่ธุรกิจต้องดำรงไว้ซึ่งถ้าธุรกิจได้ลงทุนในอุปกรณ์การผลิตเพิ่มขึ้นย่อมทำให้กำลังการผลิตเปลี่ยนแปลงไปในลักษณะเพิ่มขึ้นธุรกิจจึงต้องมีวัตถุดิบให้เพียงพอกับกำลังการผลิตธุรกิจจะต้องลงทุนในสินทรัพย์หมุนเวียนถาวรในรูปของสินค้าคงเหลือเพิ่มขึ้น แต่ถ้าการนำเทคโนโลยีมาใช้แล้วทำให้ต้นทุนส่วนที่เป็นวัตถุดิบลดลงธุรกิจก็ต้องลดการลงทุนในสินค้าคงเหลือ

นโยบายของธุรกิจหลายอย่างที่มีผลต่อเงินทุนหมุนเวียนประเภทถาวรและชั่วคราวเช่นการเปลี่ยนนโยบายให้สินเชื่อของธุรกิจจากเดิม n / 30 เป็น n / 60 ทำให้ลูกหนี้ส่วนที่อยู่ในเงินหมุนเวียนประเภทถาวรเพิ่มขึ้น แต่ถ้าเป็นการเปลี่ยนแปลงในนโยบายการผลิตก็จะทำให้เงินทุนหมุนเวียนถาวรเกี่ยวกับสินค้าคงเหลือเปลี่ยนแปลงไปด้วยหรือเป็นกรณีที่ธุรกิจเปลี่ยนนโยบายการถือเงินสดขั้นต่ำไว้เงินทุนหมุนเวียนถาวรก็เปลี่ยนแปลงไปส่วนจะเพิ่มขึ้นหรือลดลงแล้วแต่กรณี แต่ถ้าระดับเงินสดที่ถือไว้มีความสัมพันธ์กับยอดขายเงินทุนหมุนเวียนเฉพาะชั่วคราวอาจกระทบกระเทือนไปด้วย (ธนิดา จิตร์น้อมรัตน์, 2542 : ออนไลน์)
จากการศึกษางานวิจัยในอดีต พบว่า อัตราการหมุนเวียนของสินทรัพย์รวมมีความสัมพันธ์เชิงบวกกับราคาหลักทรัพย์ของ บริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย SET100 กลุ่มอุตสาหกรรมอสังหาริมทรัพย์และก่อสร้าง ดังนั้นควรให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการสินทรัพย์หมุนเวียนและหนี้สินให้เกิดประโยชน์สูงสุดเพื่อให้ได้ผลตอบแทนอย่างคุ้มค่านั้นจะส่งผลต่อราคาหลักทรัพย์ของบริษัทอย่างยั่งยืน (ณัฐริณี ศิวะพรประสงค์ และกัลยาภรณ์ ปานมะเริง, 2562)
         
กรณีศึกษา บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
          THAI หรือ บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) เป็นรัฐวิสาหกิจเป็นสายการบินแห่งชาติที่ดำเนินธุรกิจกิจการการบินพาณิชย์ทั้งเส้นทางบินระหว่างประเทศและภายในประเทศโดยแยกการบริหารออกเป็นธุรกิจหลัก คือ ธุรกิจสายการบิน และกลุ่มกิจการสนับสนุนการบินและการขนส่ง หลายคนคงรู้กันดีว่าการบินไทยเป็นธุรกิจที่มีผลประกอบการขาดทุนอย่างต่อเนื่อง คำถามที่น่าสนใจคือ ทำไมการบินไทยถึงขาดทุน (ลงทุนศาสตร์, 2561 : ออนไลน์)

ในเชิงวิเคราะห์ด้วยมุมมองนักลงทุน สรุปรวมจากการติดตามภาพรวมผลประกอบการของกิจการมาหลายปี ดังนี้
          1.การบินไทยแบกต้นทุนค่าอาคาร ที่ดิน และอุปกรณ์ไว้มากเกินไป
          จากข้อมูลเปรียบเทียบค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่ายรอบงวดการเงิน 6 เดือนแรกของปี 2561 พบว่าต้นทุนค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่ายของ THAI สูงกว่า AAV (ไทยแอร์เอเชีย) และ BA (บางกอกแอร์เวย์) มาก โดยอัตราส่วน % ค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่ายต่อรายได้รวมของ THAI สูงถึง 11.82% ในขณะที่ BA อยู่ที่ 4.68% และ AAV อยู่ที่ 3.87%        ข้อมูลตรงนี้แสดงให้เห็นว่าการบินไทยแบกสินทรัพย์ไว้มากเกินไปหรืออาจจะเป็น สินทรัพย์ที่ราคาแพงเกินไป เกินกว่าที่ตัวบริษัทเองจะสามารถนำมาสร้างมูลค่าให้คุ้มค่ากับต้นทุนได้ สังเกตว่ารายได้ที่ทำได้จากต้นทุนค่าเสื่อมราคานั้นน้อยกว่าบริษัทอื่นกว่าครึ่งเลยทีเดียว ประเด็นชี้ให้เห็นโครงสร้างสินทรัพย์ที่อาจจะยังใช้ประโยชน์ได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ ความสำคัญของปัญหานี้คือ ต้นทุนค่าเสื่อมราคาและค่าตัดจำหน่ายนั้นจะอยู่กับบริษัทไปนาน เพราะอายุการใช้งานของสินทรัพย์ยาว และอาจจะกดดันงบการเงินได้นานในระดับมากกว่า 20 ปี
2.การบินไทยแบกบริษัทในเครือที่มีผลขาดทุนมาก
          บริษัทในเครือการบินไทยที่ดูจะเป็นปัญหาสำหรับการบินไทยคือ บริษัท สายการบินนกแอร์ จำกัด (มหาชน) ที่มีผลประกอบการขาดทุนอย่างต่อเนื่อง และมีการเพิ่มทุนอย่างสม่ำเสมอ จนล่าสุด THAI เหลือสัดส่วนการถือหุ้นอยู่ใน NOK ที่ 495,390,721 หุ้น หรือ 21.80% ซึ่ง NOK ก็ถือเป็นภาระอีกก้อนหนึ่งที่การบินไทยต้องแบกไว้ เพราะเจอเรื่องการรับรู้ขาดทุน (หรือด้อยค่าเงินลงทุน) รวมไปถึงการอาจจะโดนเพิ่มทุนในอนาคตด้วย ปัญหาอีกบริษัทที่ดูเหนื่อยไม่ต่างกัน มิหนำซ้ำอาจจะดูเหนื่อยกว่าด้วยซ้ำ คือ บริษัท ไทยสมายล์แอร์เวย์ จำกัด ผู้ให้บริการสายการบินราคาประหยัดในเครือการบินไทย ไทยสมายล์แอร์เวย์ดูเหมือนจะเป็นความหวังใหม่ของการบินไทยในตอนต้น เพราะจะไปช่วยเจาะตลาดสายการบินราคาประหยัด แต่ผลคือ ไทยสมายล์แอร์เวย์ มีผลประกอบการขาดทุนอย่างต่อเนื่องปีละ 1,600 – 2,000 ล้านบาท ซึ่งถือเป็นเงินขาดทุนก้อนใหญ่มากเมื่อเทียบกับการบินไทย และที่สำคัญ การบินไทยถือหุ้นในไทยสมายล์แอร์เวย์ทั้ง 100% ด้วย ทำให้ต้องรับรู้การขาดทุนเต็มๆ และต้องแบกการบริหารบริษัทนี้ไว้อย่างหลีกเลี่ยงได้ยาก
3.การบินไทยอยู่ในธุรกิจสายการบินที่เป็นอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันสูง
          ถึงแม้ว่าการบินไทยจะมีสถานภาพเป็นรัฐวิสาหกิจแต่ก็ไม่ได้ช่วยให้บริษัทมีความสามารถในการแข่งขันในอุตสาหกรรมเพิ่มมากขึ้นนัก เพราะอุตสาหกรรมสายการบิน ถือเป็นอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันสูงและค่อนข้างเสรีมาก บริษัทไม่ได้แข่งกับแค่สายการบินในประเทศ แต่แข่งกับสายการบินทั่วโลก สายการบินถือเป็นอุตสาหกรรมที่มีการแข่งขันสูง เมื่อลองคิดตามหลักแรงกดดันทั้ง 5 หรือ 5 – forces model ทั้งการแข่งขันในอุตสาหกรรมที่สูง การเข้ามาของผู้เล่นรายใหม่ที่ไม่ยาก ความสามารถในการต่อรองกับซัพพลายเออร์ต่ำ ลูกค้าก็ไม่จงรักภักดีต่อแบรนด์มากและพร้อมจะย้ายไปหาแบรนด์อื่นที่ให้ข้อเสนอที่ดีกว่า ธุรกิจสายการบินจึงเป็นธุรกิจที่สร้างผลตอบแทนต่อเงินทุนต่ำโดยธรรมชาติ อย่างการรวบรวมข้อมูลผลตอบแทนจากการลงทุน (ROIC) ของบริษัทในตลาดหุ้นสหรัฐอเมริกาตั้งแต่ปี 1998 – 2008 ก็พบว่าอุตสาหกรรมสายการบินให้ผลตอบแทนต่ำที่สุดเลย
 
ผลการสอบของคณะทำงานตรวจสอบและตรวจสอบบัญชีย้อนหลัง 3 ปี (2560–2562)
          การขาดทุนสะสมต่อเนื่องของบริษัทการบินไทย จำกัด นำมาสู่การยื่นศาลล้มละลายกลางเพื่อขอฟื้นฟูกิจการ ในขณะที่กระทรวงคมนาคมได้แต่งตั้งคณะทำงานเพื่อตรวจสอบสาเหตุปัญหาการขาดทุนของการบินไทย นายถาวร เสนเนียม รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงคมนาคม เปิดเผยถึงผลการตรวจสอบข้อเท็จจริงการบริหารการบินไทย โดยระบุว่า ภายหลังได้รับมอบหมายให้กำกับดูแลการบินไทย ได้ตรวจสอบเต็มที่เพื่อคลายข้อสงสัยของสังคมถึงการขาดทุนของการบินไทยที่เรื้อรังตั้งแต่ปี 2551 โดยตั้งคณะทำงานตรวจสอบและตรวจสอบบัญชีย้อนหลัง 3 ปี (2560–2562) ทั้งนี้ หลังได้รับข้อมูล หลักฐานและผู้มาให้ข้อมูลทั้งเปิดเผยและไม่เปิดเผยไม่น้อยกว่า 100 คน พบว่าสาเหตุสำคัญของการขาดทุนสะสมหลักมาจากการซื้อเครื่องบิน A340-500 และ A340-600 จำนวน 10 ลำ เพราะเมื่อนำมาทำการบินก็เกิดปัญหาขาดทุนทุกเส้นตั้งแต่เที่ยวบินปฐมฤกษ์ กรุงเทพฯ-นิวยอร์ก ในเดือน ก.ค.2548 จนปลดระวางลำสุดท้ายในปี 2556 และเป็นภาระในการดูแลถึงปัจจุบัน “จุดเริ่มต้นการขาดทุนย้อนไปปี 2551 หลังจากเที่ยวบิน A340 ทำการบิน 3 ปี ซึ่งการบินไทยขาดทุนครั้งแรกในประวัติศาสตร์การตั้งบริษัทมา 60 ปี เป็นมูลค่า 21,450 ล้านบาท ต้องแก้ปัญหาด้วยการออกหุ้นกู้ครั้งแรก ซึ่งคณะทำงานฯ พบว่า ปัญหาการขาดทุนของการบินไทยไม่ต่ำกว่า 62,803 ล้านบาท มาจากการจัดซื้อเครื่องบินรุ่น A340 จำนวน 10 ลำ”
          นายถาวร กล่าวว่า ข้อมูลที่ตรวจสอบทั้งหมดจะถูกเสนอให้กระทรวงการคลัง ในฐานะผู้ถือหุ้นรายใหญ่ของการบินไทย คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ภายในวันที่ 31 ส.ค.นี้ เพื่อสอบสวนเอาผิดผู้ทุจริตตามอำนาจที่มี และจะเสนอนายกรัฐมนตรีที่มีอำนาจดำเนินการอย่างเด็ดขาด ทั้งนี้ ยืนยันว่าเอกสารที่ตรวจสอบทั้งหมดเป็นของแท้แน่จริง ได้ข้อมูลมาจากคนในการบินไทยที่เชื่อถือได้ มั่นใจว่าข้อมูลเหล่านี้จะเอาผิดได้ ดังนั้นหวังว่าเมื่อส่งมอบข้อมูลให้ผู้มีอำนาจ เช่น ป.ป.ช.จะเป็นการวัดใจว่าจะจริงจังจริงใจที่จะทำต่อหรือไม่ รวมทั้งขอฝากถึงผู้ทำแผนและบริหารแผนฟื้นฟูการบินไทย ซึ่งคาดหวังว่าการบินไทยจะเดินไปข้างหน้า แต่ต้องกวาดบ้านให้ได้เพราะเจ้าหนี้เชื่อใจแผนฟื้นฟูแล้ว “อัยการสอบเอาผิดได้เพราะสอบย้อนหลังขณะเป็นรัฐวิสาหกิจ ส่วนผู้ทำผิดที่มีส่วนทำให้บริษัทขาดทุนมีทั้งผู้บริหารที่พ้นสภาพแล้ว และมีบางส่วนอยู่ในตำแหน่งปัจจุบัน”
          พล.ต.ท.ชาญเทพ เสสะเวช อดีตผู้บัญชาการตำรวจนครบาล ในฐานะหัวหน้าคณะทำงาน เผยว่า การตรวจสอบครั้งนี้มีเวลาเพียง 43 วัน โดยแต่งตั้งคณะทำงานชุดย่อย 6 คณะ ประชุมแล้ว 3 ครั้ง มีผู้มาให้ข้อมูลทั้งเปิดเผยและไม่เปิดเผยไม่น้อยกว่า 100 คน และตรวจสอบรายงานการประชุมคณะกรรมการชุดต่างๆ ของการบินไทยย้อนหลัง 3 ปี (2560-2562)
สรุป คณะทำงานฯ ได้ตรวจสอบช่วงปี 2560-2562 ซึ่งการบินไทยขาดทุนรวม 2.56 หมื่นล้านบาท พบว่าสาเหตุที่ทำให้การบินไทยขาดทุนมี 7 สาเหตุ ดังนี้
1. ปัญหาค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นสูงมาก เช่น ค่า OT ฝ่ายช่างสูงถึง 2.02 พันล้านบาท ตรวจพบพนักงาน 1 คน ทำ OT สูงสุด ได้ถึง 3,354 ชั่วโมง มีวันทำ OT ถึง 419 วัน แต่ 1 ปี มีเพียง 365 วัน
2. การจัดหาเครื่องบินรุ่น B787-800 จำนวน 6 ลำ แบบเช่าดำเนินงาน โดยแต่ละลำราคาไม่เท่ากัน มีส่วนต่างราคาต่างกันถึง 589 ล้านบาท ทั้งที่เป็นเครื่องบินแบบเดียวกัน มีการจ่ายค่าชดเชยการคืนสภาพเครื่องบินแบบเช่าดำเนินงาน รุ่น A330-300 จำนวน 2 ลำ สูงถึง 1,458 ล้านบาท
3. การตรวจพบว่าผู้รักษาการกรรมการผู้อำนวยการใหญ่ได้รับเงินค่าตอบแทนเพิ่มพิเศษเดือนละ 2 แสนบาท ผ่านไป 9 เดือน เพิ่มเป็น 6 แสนบาท โดยอ้างแนวปฏิบัติที่เคยทำมา
4. ช่วง 3 ปี (2560–2562) สายการพาณิชย์ไม่ทำงบประมาณการณ์ แต่ใช้วิธีการกำหนดเปลี่ยนแปลงงบประมาณเอง โดยผ่านคณะกรรมการบริหารนโยบายของบริษัทเท่านั้น
5. มีการขายตั๋วโดยสารในราคาที่ต่ำมาก โดยปี 2562 มีราคาเฉลี่ยใบละ 6,081 บาทเท่านั้น แต่บริษัทฯ มี Cabin Factor เกือบ 80% และมีผู้โดยสารถึง 24.51 ล้านคน มีรายได้ค่าตั๋วโดยสาร 1.49 แสนล้านบาท
6. มีการเอื้อประโยชน์ให้ตัวแทนจำหน่ายตั๋วโดยสาร (Agent) ทั้งค่าคอมมิชชั่น ค่า Tier และค่า Incentive และกำหนดราคา Flash Sale (ราคาต่ำสุด) ทำให้ Agent เพียง 3-4 รายได้รับประโยชน์
7. ผู้บริหารในสายงานพาณิชย์ได้แต่งตั้ง โยกย้ายบุคคลใกล้ชิดให้ไปดำรงตำแหน่งผู้จัดการฝ่ายขายทั่วไป (AA) ในต่างประเทศ และกำหนดเป้าหมายรายได้จากการขายเพื่อให้ได้ค่า Incentive ตามที่ต้องการ เพื่อให้ AA จัดส่งรายได้ จำนวน 10% ของค่า Incentive เข้าบัญชีกองทุนของผู้บริหารสายงานพาณิชย์และนำเงินในกองทุนดังกล่าวไปจัดสรรและแบ่งปันกันเอง ซึ่งกองทุนดังกล่าวไม่มีระเบียบ ประกาศ หรือกฎหมายของบริษัทฯ รองรับ (กรุงเทพธุรกิจออนไลน์, 2564 : ออนไลน์)
การวิเคราะห์กรณีศึกษา บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน)
          การบินไทย กลายเป็นกระแสพูดถึงมากขึ้นในช่วงปีที่ผ่านมา หลังจากมีข่าวรัฐบาลอนุมัติเงินกู้ยืม 50,000 ล้านบาท เพื่อนำไปใช้ในแผนฟื้นฟูกิจการ ท่ามกลางความคิดเห็นที่แตกออกเป็น 2 ฝั่ง ถกเถียงกันว่าการให้กู้เงินในครั้งนี้นั้นจะส่งผลดีในระยะยาวหรือไม่ นำมาสู่การยื่นศาลล้มละลายกลางเพื่อขอฟื้นฟูกิจการ ในขณะที่กระทรวงคมนาคมได้แต่งตั้งคณะทำงานเพื่อตรวจสอบสาเหตุปัญหาการขาดทุนของการบินไทย จากความเห็นของผู้ลงทุน 3 ประเด็น และความเห็นของคณะกรรมการตรวจสอบที่แบ่งออกมาเป็น 7 ข้อสรุปได้ตรงกันในประเด็นสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาการขาดทุน คือ การกู้ยืมเงินเพื่อลงทุนในสินทรัพย์ที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ โดยสินทรัพย์เจ้าปัญหาสำคัญคือ ปัญหาการขาดทุนไม่ต่ำกว่า 62,803 ล้านบาท มาจากการจัดซื้อเครื่องบินรุ่น A340 จำนวน 10 ลำ” ที่จัดหามาเพื่อเส้นทางกรุงเทพฯ-นิวยอร์ก ในเดือน ก.ค.2548 จนปลดระวางลำสุดท้ายในปี 2556 และเป็นภาระในการดูแลถึงปัจจุบัน
 
ข้อเสนอแนะ
          การบริหารเงินทุนหมุนเวียนเป็นการบริหารสินทรัพย์ที่อยู่ในกลุ่มสินทรัพย์หมุนเวียนอัน ได้แก่ เงินสดหลักทรัพย์ในความต้องการของตลาด (เงินลงทุนชั่วคราว) ลูกหนี้และสินค้าคงเหลืออีกทั้งยังต้องบริหารสินทรัพย์หมุนเวียนเหล่านั้นให้สอดคล้องและมีความสมดุลกันกับหนี้สินหมุนเวียนคือต้องบริหารให้ธุรกิจมีเงินทุนหมุนเวียนอยู่ในระดับที่เหมาะสมไม่มากหรือน้อยเกินไปโดยพิจารณาระหว่างกำไรและความเสี่ยงที่คาดว่าจะได้รับซึ่งการบริหารเงินทุนหมุนเวียนมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการดำเนินธุรกิจประจำวันเป็นอย่างมากดังนั้นธุรกิจควรพิจารณาอย่างรอบคอบในการรักษาระดับของเงินทุนหมุนเวียนของธุรกิจ (อรุณรุ่ง วงศ์กังวาน, 2559 : ออนไลน์)
 
บรรณานุกรม
กรุงเทพธุรกิจออนไลน์. (2564, กรกฎาคม 29). เปิด 9 สาเหตุการบินไทยขาดทุน 'ถาวร' ส่ง ป.ป.ช.สอบเอาผิดทุจริต. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2564. จากเว็บไซต์ : https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/895675.
ณัฐริณี ศิวะพรประสงค์ และกัลยาภรณ์ ปานมะเริง. (2562). ความสัมพันธ์ระหว่างอัตราส่วนทางการเงินกับราคาหลักทรัพย์ของบริษัทจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ไทย SET100, กลุ่มอุตสาหกรรมอสังหาริมทรัพย์และก่อสร้าง. ค้นคว้าอิสระ คณะบัญชี, มหาวิทยาลัยศรีปทุม.
ธนิดา จิตร์น้อมรัตน์. (2542). การจัดการการเงิน. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
นุชจรี พิเชฐกุล. (2561). รายงานทางการเงินและการวิเคราะห์. (พิมพ์ครั้งที่ 2). ปทุมธานี :มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี.
ปรียานุช  กิจรุ่งโรจน์เจริญ. (2563). บทความทางวิชาการ เรื่อง การบริหารเงินทุนหมุนเวียน. คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา.สืบค้นเมื่อ 25 กรกฎาคม 2564,สืบค้นจาก http://identity.bsru.ac.th/archives/969.
ลงทุนศาสตร์. (2561, มิถุนายน 3). ทำไมการบินไทยถึงขาดทุน ?. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2564. จากเว็บไซต์ : http://www.investerest.co/business/financial-loss-of-thai-airways/.
สถาบันพัฒนาและส่งเสริมผู้ประกอบการ SME. (2562). 4 เคล็ดลับบริหารเงินทุนหมุนเวียนธุรกิจ บริหารดีธุรกิจโต บริหารแย่ธุรกิจพัง. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2564, จากเว็บไซต์ : http://taokaemai.com/เงินทุนหมุนเวียนธุรกิจ/.
อรุณรุ่ง วงศ์กังวาน. (2559). บทที่ 6 การจัดการเงินทุนหมุนเวียน. มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 กรกฎาคม 2564, จากเว็บไซต์ : http://www.elfms.ssru.ac.th/arunroong_wo/file.php/1/2559-2/2/unit6.pdf.